Böbrek Üstü Bezi Nedir? Hastalıkları Nelerdir?

Böbrek üstü bezi, her iki böbreğin üzerinde bulunan küçük bir bezdir. Bu yüzden böbrek üstü bezi adını almıştır. Tıpta adrenal bez ya da sürrenal bez olarak bilinir.  Bu bezler çok önemli hormonlar üretir. Bunlar; glukokortikoid, mineralokortikoid ve androjen adı verilen hormonlardır.

Böbrek Üstü Bezi Ne İşe Yarar?

Böbrek üstü bezlerinden önemli hormonlar salgılanır. Bu hormonlar ve görevleri şunlardır;

Glukokortikoid: Böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Glukokortikoid hormonlarınınen önemlisi kortizol adı verilen hormondur. Kortizol vücutta kan şekerinin ayarlanmasına yardımcı olur. Ayrıca vücut yağ kitlesini artırır. Enfeksiyonlara karşı vücudun korunmasını sağlar. Stres anlarında vücudun kendini savunması için gerekli tepkilerde rol alır.

Mineralokortikoidler: Bu grubun en önemli hormounu ise aldosteron hormonudur. Vücuttaki  sodyum ve potasyum dengesinin sağlanmasından sorumludur. Vücut kan volümü ve kan basıncının ayarlanmasında rol alır. .

Androjenler (Erkeklik hormonları): Bunlar testosteron, dehidroepiandrosteron ve dehidroepiandrosteron sülfat adı verilen hormonlardır. Hem kadın hem de erkekte mevcuttur. Erkeklerde bu hormonlar asıl olarak testislerden (yumurtalardan) salgılanır. Bu hormonlar cinsel kimlik gelişiminde rol oynarlar.

Böbrek Üstü Bezi Hastalıkları Nelerdir?

Böbrek üstü bezinin hastalıkları arasında; böbrek üstü bezinin yetmezliği (Addison hastalığı), sürrenal adenomu, adrenal hiperplazi, Cushing sendromu, primer hiperaldosteronizm, feokromositoma, adrenokortikal karsinoma gibi hastalıklar bulunmaktadır.

Addison Hastalığı

Addison hastalığı, böbrek üstü bezlerinin çalışmaması ve vücudun ihtiyacı hormonları üretememesi durumudur. Böbrek üstü bezinin yetmezliği olarak da bilinir. Addison hastalığının farklı nedenleri bulunmaktadır.  Yorgunluk, iştahsızlık, kilo kaybı, bayılmalar ve tansiyon düşüklüğü, tuz tüketme isteği, karın ağrısı, bulantı, kusma, kan şekerinde düşme, deride renk değişiklikleri, terleme azlığı, kaslarda ağrı, eklemlerde ağrılar, sinirlilik hali, depresyon, kıllanmada azalma gibi belirtiler görülür. Tedavide eksik olan hormonların yerine konması gerekir (hormon replasman tedavisi).

Sürrenal Adenom

Böbrek üstü bezinde adenom ya da kitle olarak bilinen durumdur.  Bunlar genellikle tesadüfen başka nedenlerle yapılan tetkikler sırasında tespit edilir. Bunların bazıları hormon üretebilir bazıları ise üretmeyebilir. Hormon üreten adenomlar, bazı cilt problemleri, kilo alma, kan basıncı dengesizlikleri, çarpıntı, terleme, kıllanma, derilerde çatlak oluşumu, erkeklerde meme büyümesi gibi çeşitli belirtilere neden olabilir.

Tanı bilgisayarlı tomografi ya da manyetik rezonans gibi görüntüleme tetkikleri sırasında konur. İlave bazı kan ve idrar tetkikleri gerekebilir. Bazı adenomlar ilaçlar ile tedavi edilebilmekte iken, bazılarında tedavi için cerrahi gerekebilir.

Böbrek Üstü Bezi Hastalıklarına Hangi Bölüm Bakar?

Böbrek üstü bezinden kaynaklanan hastalıklar ile ilgilenen bölümler üroloji, genel cerrahi ve endokrinoloji bölümleridir. Hastalığın türüne göre bu bölümlerden birisi ya da birkaçı birlikte hastalığın tedavisinde rol alır. Cerrahi gerektiren işlemler üroloji ya da genel cerrahi tarafından uygulanır.