Dispne – Nefes Darlığı

Dispne, nefes darlığını ifade eden tıbbi bir terimdir. Kişinin normalde bilinçsiz yaptığı nefes alıp verme işlemini farketmesi ve solunumunu güçlükle yürütmesi nefes darlığını belirtir.

Oldukça sık görülen bir şikayettir. Hekime başvuran her 4 hastanın 1’inde nefes darlığı şikayeti görülmektedir.

Dispne (Nefes Darlığı) Nedir?

Tıpta dispne olarak adlandırılan nefes darlığı, kişinin solunumunu güçlükle yürütmesi ve nefes alışverişini hissetmesidir.

Solunum problemi yaşayan kişilerde “Nefesim yetmiyor, nefes nefese kalıyorum” gibi ifadeler duyulur. Hasta rahat soluk alıp veremediğinde hava açlığı denilen bir boğulma duygusu hisseder. Bu his genelde daha sık nefes alışverişi ve derin solumaya neden olur.

Dispne önemli hastalıkların belirtisi olabilir ve genelde bu hastalıkların tedavisi ile geçer.

Dispne Neden Olur?

Dispne genellikle sağlık problemleri ile bağlantılıdır ve ciddi rahatsızlıkların belirtisi olabilir.

Bunun yanı sıra ağır egzersiz, yüksek rakımda bulunma ve vücut ısısının fazla yükselmesiyle de nefes darlığı oluşabilir.

Dispne, oksijenin havadan dokulara kadar ulaşmasını engelleyen hastalıklar nedeniyle solunum veya dolaşım sisteminin vücudun ihtiyaçlarını karşılayamaması sonucu meydana gelir.

En çok kalp ve akciğer hastalıklarında ortaya çıkmaktadır.

Akciğer kaynaklı hastalıklar;

• KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı)
• Tüberküloz (Verem)
• Astım
• Pnömoni (Zatürre)
• Akciğer embolisi
• Akciğer sönmesi
• Akciğer kanseri
• Plevral efüzyon (Akciğer zarında sıvı toplanması)
• Pulmoner ödem (Akciğerlerde fazla ya da anormal sıvı olması)
• Sarkoidoz (Akciğerlerde inflamatuvar hücrelerinin anormal birikimi ile karakterize bir hastalık)
• Hava yollarına yabancı cisim kaçması

Kalp kaynaklı hastalıklar;

• Kalp yetmezliği
• Kalp krizi
• Kalp tamponadı (Kalbin etrafında sıvı birikmesi)
• Kardiyomyopati (Kalp kasını etkileyen bir grup hastalık)
• Kalp ritim problemleri
• Perikardit (Kalp zarı iltihabı)

Diğer nedenler;

• Anemi (kansızlık)
• Reflü
• Skolyoz
• Ürenin yüksek olması
• Hipotiroidi
• Alerjik reaksiyonlar
• Obezite
• Psikolojik nedenler

Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?

• Aniden başlayan nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Mide bulantısı
• Nefes darlığı sebebiyle fiziksel aktiviteleri yerine getirememe

Bireyin bu belirtilerin birden fazlasına sahip olması durumunda acil tıbbi müdahale gerekir.

Her nefes darlığı acil müdahale gerektirmez ancak ciddi tıbbi sorunların belirtisi olabilir.

Tıbbi bir sorundan şüphelenilecek belirtiler;

• Dinlenme halindeyken nefes darlığı
• Uzanırken oluşan nefes darlığı
• Göğüs ağrısının eşlik ettiği nefes darlığı
• Egzersiz sonrası nefes kesilmesi
• Ayak ve el bileklerinde şişmeye ek nefes darlığı
• Kol, çene veya boyun ağrısıyla beraber nefes alamama
• İştah kaybı, istem dışı kilo kaybı veya kilo alma ile birlikte nefes darlığı
• Alışılmadık halsizlik hissi ile nefes darlığı
• Dudaklarda, ellerde morarma
• Terleme ile birlikte nefes darlığı
• Ateş ile birlikte nefes darlığı
• Nefes alıp verme sırasında hırıltı olması
• Nefes darlığı yanı sıra inatçı öksürük
• Sersemlik, bayılma hissi ile nefes darlığı

Dispne Teşhisi Nasıl Konur?

Dispne bir hastalığın belirtisi olduğu için altta yatan hastalık araştırılmalı ve tanısı koyulmalıdır. Fiziki muayene ve tıbbi öykünün bilinmesi, sebep olan hastalığın büyük ölçüde anlaşılmasını sağlar.

Nefes darlığına eşlik eden şikayetler, günün hangi saatlerinde olduğu, ne kadar sürdüğü, nefes darlığını arttıran ve azaltan pozisyonlar ile tetikleyen durumlar bilinirse kişinin tıbbi öyküsü büyük ölçüde öğrenilir.

Fiziki muayenede ilk olarak ateş, solunum sayısı, tansiyon ve nabız değerlerine bakılır. Nefes darlığı yaşayan kişi solunum zorluğu çektiği için yedek solunum kasları devreye girer ve buna bağlı olarak kaburga arasında ve köprücük kemikleri üstünde çekilmeler olur. Oksijen yeterli olmadığından deri ve mukozalar mavimsi bir renge dönüşür. Nefes darlığının uzun sürmesi tırnakların bombeleşmesine ve tırnak yatağı ile parmak arasındaki açının artmasına neden olabilir.

Akciğer dinlendiğinde solunum seslerinde anormallik ve azalma duyulabilir. Kalp yetmezliği olan hastalarda bacaklarda şişme ve boyun toplardamarlarında belirginleşme gözlemlenebilir.

Parmak ucuna veya kulak memesine pulse oksimetre takılarak kanın oksijen doygunluğuna bakılır.

Kullanılan bazı görüntüleme yöntemleri:

Solunum sistemine yönelik;

• Solunum fonksiyon testi (SFT)
• Akciğer grafisi
• Egzersiz testleri
• Bilgisayarlı toraks tomografisi
• Akciğer damarlarına yönelik anjiografi
• Tam kan sayımı

Kalp hastalıklarına yönelik;

• Elektrokardiyogram
• Ekokardiyografi
• Efor testi
• Nükleer tıp yöntemleri
• Koroner anjiografi
• Kalp kateterizasyonu

Gerekli yöntemler kullanılarak altta yatan hastalık teşhis edilir ve tedavi sürecine geçilir.

Dispne Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hastanın oksijen seviyesi düşükse sebebi araştırılırken mutlaka oksijen tedavisi verilir. Hastanın durumuna göre burundan veya maske ile verilir.

Oksijen tedavisi KOAH hastalarında nefes almayı baskılayıp karbondioksiti arttırır ve bu yüzden dikkatli verilmelidir.

Uzun süreli oksijen tedavisi günde en az 16 saat uygulanmalıdır.

İleri düzeyde nefes darlığı görülen hastalara ‘girişimsel olmayan pozitif basınçlı ventilasyon’ yöntemi uygulanır. Bu yöntem ile hastanın yüzüne yerleştirilen maskeden pozitif basınçlı hava verilerek kolay nefes alması sağlanır. Böylece yorulan solunum kasları dinlenecektir. Maskeye bağlı olarak oluşan hava akımından dolayı ağızda kuruluk olabilir.

İlaç tedavisinde, Bronkodilatör ilaçlar, Antiinflamatuar ilaçlar, Diüretikler ve Antibiyotikler kullanılır.

Tedavide bazı durumlarda ameliyat uygun görülebilir. Akciğer sönmesi durumunda akciğere tüp takılması ve böylece hava kaçağının kapanması, akciğerde veya solunum yollarında kanser olması durumunda ve kalp krizinde baypas gibi ameliyatlar yapılabilir. İleri derecede kalp ve akciğer yetmezliğinde kalp, akciğer nakli düşünülebilir.

Dispne’den Korunma Yolları Nelerdir?

• Nefes darlığını tetikleyen durumlardan ve kirli, tozlu ortamlardan uzak durmak
• Kilo vermek
• Sigara kullanmamak
• Mümkün olduğunca sigara içilen ortamda bulunmamak
• Zatürre aşısı ve her yıl grip aşısı olmak
• Yüksek rakımlı bölgelerde egzersiz yapmak

Kronik Dispne Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Kronik dispne, bir aydan uzun süren nefes darlığı problemidir.

Kronik dispne;

• Astım
• KOAH
• Kalp problemleri
• Obezite
• İntersitisyel akciğer hastalığına bağlı olarak gelişebilir.

Belirtileri;

• Nefes darlığı
• Öksürük
• Balgam
• Hırıltılı/ iniltili soluma

İlgili Yazılar

• Kardiyoloji Nedir? (Nefes darlığı şikayetiniz için kardiyoloji doktoruna başvurabilirsiniz.)
• Çocuk Kardiyolojisi Nedir?